بررسی آلودگی ناشی از فلزات سنگین در آب زیر زمینی دشت زرقان

غلظت فلزات سنگین در نمونه های آب زیر زمینی محدوده دشت زرقان واقع در شمال شرق شهر شیراز برای بررسی آلودگی ناشی از استقرار صنایع ، فعالیت های کشاورزی و شهر نشینی مورد مطالعه قرار گرفت.نمونه برداری از آب زیر زمینی این منطقه از 34 حلقه چاه واقع در نقاط مختلف دشت با مصارف گوناگون شرب ،کشاورزی و صنعت صورت گرفته است. میزان گستره ph آب زیر زمینی در این منطقه بین 1/7 تا 05/8 بوده و ترتیب فراوانی میانگین غلظت فلزات سنگین در سه دوره اندازه گیری شده بصورت pb> as> cd و در یک دوره (پاییز) بصورت as>pb> cdبوده است. نتایج همبستگی بین عناصر نشان دهنده ارتباط بسیار خوب هدایت الکتریکی با na, mg,ca, cl و so4 می باشد.ph به دلیل محدوده تغیرات بسیار کم در نمونه آب زیر زمینی همبستگی خوبی با دیگر عناصر ندارد.بر اساس نمودار پی پر آب زیر زمینی منطقه تنوع گوناگونی را در هر منطقه داشته که بیشترین تیپ و رخساده آب بصورت بی کربناته منیزیک بوده است. نتایج آزمون تحلیل مولفه اصلی pca نشان میدهد که غلظت منیزیم، کلسیم و سولفات بیشتر تحت تاثیر منشا زمین زاد قرار دارند و عناصر سدیم ، پتاسیم و کلر ،فاکتور وزنی خوب را دارا بوده که نشان دهنده وجود منشا زمین زاد و انسان زاد برای این عناصر است. همچنین ارتباط خوب ec با عناصر کلسیم، منیزیم، کلر، پتاسیم ، سدیم و روی می تواند نشان دهنده نقش هدایت الکتریکی در کنترل غلظت این عناصر باشد. بر اساس استانداردهای whoغلظت فلزات سنگین در آب زیر زمینی منطقه هنوز از حد مجاز استاندارد خارج نشده اما آلودگی به فلزات سنگین در برخی چاه های نزدیک به استقرار صنایع و زمین های کشاورزی از جمله پالایشگاه بزرگ شیراز از حد مطلوب استاندارد بالاتر رفته است. بیش از 48% از چاه های نمونه برداری شده در منطقه آلوده به نیترات بوده و میزان غلظت نیترات در این چاه ها بسیار بیش از استاندارد های بین المللی بوده است. آلودگی نیترات در محل استقرار صنایع و همچنین زمین های کشاورزی بیشینه غلظت خود را دارا می باشد که می تواند از آب های برگشتی کشاورزی، پسابهای صنعتی و استفاده بی رویه از کودهای نیتراته در منطقه ناشی شده باشد. کیفیت آب زیر زمینی منطقه از سه نقطه نظر شرب، کشاورزی و صنعتی توسط نمودار های شولر و ویلکوکس مورد بررسی قرار گرفت و چاه های مناسب برای این مصارف تعریف شدند. بر اساس ضریب لانژیله برای استفاده آب در مصارف صنعتی غالب آب زیر زمینی منطقه دارای خاصیت رسوب گزاری بوده اند.برای بهبود وضعیت آب زیر زمینی دشت زرقان نیاز است سیستم جمع آوری پسماند، نظارت بر نحوه دفع پسماند صنایع و مدریت مصرف کود های شیمیایی صورت گیرد